Αναδημοσίευση από το άρθρο του Ηλία Ηλιού που δημοσιεύθηκε στο τεύχος αριθ. 8 με ημερομηνία 20/09/1945 του Ανταίου.
Πηγή : www.e-dromos.gr
Ερανιστής : Γ. Τοζίδης
(Δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στις 23 και 30/11)
Η οργάνωση της Πολιτείας είναι βασικό πρόβλημα της Νεοελληνικής Ανοικοδόμησης. Βέβαια το ουσιαστικό περιεχόμενο, οι σκοποί και οι επιδιώξεις της ανοικοδόμησης θα προβάλουν από τις έρευνες και τις μελέτες των οικονομολόγων, των τεχνικών, των υγιεινολόγων και των εκπαιδευτικών και λοιπών εργατών του πνευματικού πολιτισμού. Όμως και στους προοδευτικούς νομικούς ανήκει ένας κάποιος τομέας μελέτης και συμβολής στην επεξεργασία του προγράμματος για την ανοικοδόμηση της Χώρας προς το συμφέρον του Λαού, γιατί αυτοί είναι που θα μελετήσουν και θα υποδείξουν ποια θα είναι τα αρμοδιότερα όργανα και οι χρησιμότεροι κανόνες δικαίου για την πραγμάτωση των ουσιαστικών εκείνων σκοπών.
»Στο έργο αυτό υπάρχουν, νομίζουμε δυο αξιώματα που δεν πρέπει ποτέ να τα χάνουμε από τα μάτια μας αν δε θέλουμε να καταλήξουμε σε λάθη.
»1. Ανοικοδόμηση χωρίς το Λαό δε γίνεται. Όχι μονάχα ο Λαός πρέπει να διαφωτισθεί πλατιά πάνω στα προβλήματα της ανοικοδόμησης, να τα κάνει κτήμα του και με την πολύπλευρη εργασία του να τους δώσει την ουσιαστική λύση εκείνη που υπαγορεύουν τα συμφέροντά του, αλλά και από την οργανική άποψη, πρέπει ο Λαός να πάρει στα χέρια του και ν’ ασκήσει ο ίδιος όλες τις πολιτικές εξουσίες, να υπάρξει ο πραγματικά κυρίαρχος στη Χώρα του, ώστε ανεμπόδιστος από κάθε λογής κηδεμονία να μπορέσει υπεύθυνα να γίνει ο πρωταγωνιστής του ανοικοδομητικού έργου, παραμερίζοντας τις αντιλαϊκές δυνάμεις που επί ένα αιώνα τον μποδίσανε να λύσει τα προβλήματά του.
»2. Ανοικοδόμηση χωρίς Σχέδιο δε γίνεται. Πρέπει λοιπόν κοντά στην άλλη, τη γνωστή από το παλαιότερο νομικό εποικοδόμημα, τυπική νομιμότητα, να προβλέψει η νέα οργάνωση της Πολιτείας και μια καινούργια ουσιαστική νομιμότητα, πρέπει δηλ. οι πράξεις όλων και ξεχωριστά των διοικητικών οργάνων της πολιτείας να συμπολιτεύονται προς τους σκοπούς και να τείνουν προς την πραγμάτωση του δοσμένου κάθε φορά κρατικού σχεδίου, που κι’ αυτό φυσικά δεν πρόκειται νάναι επιταγή από τα πάνω, έξω από τη θέληση του Λαού, ίσα ίσα θα είναι το προϊόν μιας συντονισμένης ομαδικής επεξεργασίας όλων των λαϊκών στρωμάτων, ειδικά οργανωμένων προς τον σκοπό αυτό, και θ’ ανταποκρίνεται προς τις άμεσες κάθε φορά ανάγκες του, και του Λαού έργο θάναι και η πραγματοποίηση του Κρατικού Σχεδίου και ο έλεγχος και η επαλήθευση της πορείας προς αυτήν. Όμως από τη στιγμή που θα υπάρχει ένα κρατικό σχέδιο, κάθε ενέργεια των επί μέρους οργάνων, το σύνολο της κρατικής και κοινωνικής δραστηριότητας πρέπει να τείνει στην πραγμάτωσή του και κάθε παρέκκλιση απ’ αυτό θάχει σαν αποτέλεσμα την ακυρότητα της διοικητικής πράξης, όπως ακριβώς και κάθε παρέκκλιση από την τυπική νομιμότητα. Έτσι αποφεύγουμε τη σπατάλη έργου και την αλληλοεξουδετέρωση των προσπαθειών, αναπόφευκτες στους αναρχούμενους και γιαυτό σε τελευταία ανάλυση αντιοικονομικούς και επιζήμιους για το σύνολο αυτοσχεδιασμούς, που είναι το χαρακτηριστικό της “φιλελεύθερης” οικονομίας, όπου μοναδικό κίνητρο για κάθε ενέργεια είναι το ατομικό κέρδος.
»Η διοικητική νομοθεσία της ελεύθερης Ελλάδας και ξεχωριστά οι νόμοι για την αυτοδιοίκηση της Π.Ε.Ε.Α., και οι γενικές κατευθυντήριες γραμμές που εχάραξε το ψήφισμα των Κορυσχάδων, υπήρξαν πολύτιμα βοηθήματα στη σύνταξη και στη διατύπωση ακόμα της μελέτης αυτής. Αλήθεια ο ερευνητής των νομικών προβλημάτων της Λαϊκής Δημοκρατίας έχει πολλά να ωφεληθεί από την πλούσια πείρα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα κι από τα θαύματα που έκανε, κάτω από τις πιο δυσμενείς συνθήκες, στον τομέα της διοίκησης και ειδικά της αυτοδιοίκησης ο Λαός, μόλις μπόρεσε να πάρει στα χέρια του την εξουσία που του ανήκει.
»Στο έργο αυτό υπάρχουν, νομίζουμε δυο αξιώματα που δεν πρέπει ποτέ να τα χάνουμε από τα μάτια μας αν δε θέλουμε να καταλήξουμε σε λάθη.
»1. Ανοικοδόμηση χωρίς το Λαό δε γίνεται. Όχι μονάχα ο Λαός πρέπει να διαφωτισθεί πλατιά πάνω στα προβλήματα της ανοικοδόμησης, να τα κάνει κτήμα του και με την πολύπλευρη εργασία του να τους δώσει την ουσιαστική λύση εκείνη που υπαγορεύουν τα συμφέροντά του, αλλά και από την οργανική άποψη, πρέπει ο Λαός να πάρει στα χέρια του και ν’ ασκήσει ο ίδιος όλες τις πολιτικές εξουσίες, να υπάρξει ο πραγματικά κυρίαρχος στη Χώρα του, ώστε ανεμπόδιστος από κάθε λογής κηδεμονία να μπορέσει υπεύθυνα να γίνει ο πρωταγωνιστής του ανοικοδομητικού έργου, παραμερίζοντας τις αντιλαϊκές δυνάμεις που επί ένα αιώνα τον μποδίσανε να λύσει τα προβλήματά του.
»2. Ανοικοδόμηση χωρίς Σχέδιο δε γίνεται. Πρέπει λοιπόν κοντά στην άλλη, τη γνωστή από το παλαιότερο νομικό εποικοδόμημα, τυπική νομιμότητα, να προβλέψει η νέα οργάνωση της Πολιτείας και μια καινούργια ουσιαστική νομιμότητα, πρέπει δηλ. οι πράξεις όλων και ξεχωριστά των διοικητικών οργάνων της πολιτείας να συμπολιτεύονται προς τους σκοπούς και να τείνουν προς την πραγμάτωση του δοσμένου κάθε φορά κρατικού σχεδίου, που κι’ αυτό φυσικά δεν πρόκειται νάναι επιταγή από τα πάνω, έξω από τη θέληση του Λαού, ίσα ίσα θα είναι το προϊόν μιας συντονισμένης ομαδικής επεξεργασίας όλων των λαϊκών στρωμάτων, ειδικά οργανωμένων προς τον σκοπό αυτό, και θ’ ανταποκρίνεται προς τις άμεσες κάθε φορά ανάγκες του, και του Λαού έργο θάναι και η πραγματοποίηση του Κρατικού Σχεδίου και ο έλεγχος και η επαλήθευση της πορείας προς αυτήν. Όμως από τη στιγμή που θα υπάρχει ένα κρατικό σχέδιο, κάθε ενέργεια των επί μέρους οργάνων, το σύνολο της κρατικής και κοινωνικής δραστηριότητας πρέπει να τείνει στην πραγμάτωσή του και κάθε παρέκκλιση απ’ αυτό θάχει σαν αποτέλεσμα την ακυρότητα της διοικητικής πράξης, όπως ακριβώς και κάθε παρέκκλιση από την τυπική νομιμότητα. Έτσι αποφεύγουμε τη σπατάλη έργου και την αλληλοεξουδετέρωση των προσπαθειών, αναπόφευκτες στους αναρχούμενους και γιαυτό σε τελευταία ανάλυση αντιοικονομικούς και επιζήμιους για το σύνολο αυτοσχεδιασμούς, που είναι το χαρακτηριστικό της “φιλελεύθερης” οικονομίας, όπου μοναδικό κίνητρο για κάθε ενέργεια είναι το ατομικό κέρδος.
»Η διοικητική νομοθεσία της ελεύθερης Ελλάδας και ξεχωριστά οι νόμοι για την αυτοδιοίκηση της Π.Ε.Ε.Α., και οι γενικές κατευθυντήριες γραμμές που εχάραξε το ψήφισμα των Κορυσχάδων, υπήρξαν πολύτιμα βοηθήματα στη σύνταξη και στη διατύπωση ακόμα της μελέτης αυτής. Αλήθεια ο ερευνητής των νομικών προβλημάτων της Λαϊκής Δημοκρατίας έχει πολλά να ωφεληθεί από την πλούσια πείρα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα κι από τα θαύματα που έκανε, κάτω από τις πιο δυσμενείς συνθήκες, στον τομέα της διοίκησης και ειδικά της αυτοδιοίκησης ο Λαός, μόλις μπόρεσε να πάρει στα χέρια του την εξουσία που του ανήκει.
Η αυτοδιοίκηση
«Η αυτοδιοίκηση είναι η οργανωμένη λαϊκή εξουσία που ασκείται με αιρετούς αντιπροσώπους και απ’ ευθείας με τις συνελεύσεις του Λαού για τη διοίκηση της πόλης ή του χωριού (αυτοδιοίκηση α΄ βαθμού) και της επαρχίας (αυτοδιοίκηση β΄ βαθμού).
»Αυτοδιοίκηση πρώτου βαθμού είναι ο Δήμος για τις πόλεις και η κοινότητα για τα χωριά (κάτω από 10 χιλ. κατοίκους). Μπορεί να δοθεί ενιαίο όνομα δήμος και στις κοινότητες. Όμως και στην περίπτωση αυτή, οι μεγάλοι δήμοι (των πόλεων) πρέπει νάχουν σαν ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ένα πρόσθετο όργανο, τη δημαρχιακή επιτροπή.
»Όργανα της αυτοδιοίκησης α΄ βαθμού, που αποφασίζουν, είναι α) το δημοτικό (ή κοινοτικό) συμβούλιο, που προέρχεται από άμεση εκλογή με μυστική καθολική ψηφοφορία και το πλειοψηφικό σύστημα. Τα μέλη του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου είναι πάντοτε ανακλητά β) η συνέλευση των πολιτών του δήμου ή της κοινότητας. Στους μεγάλους δήμους επειδή είναι αδύνατο να συνέλθει συνέλευση όλων των πολιτών, προβλέπεται δημοψήφισμα για ορισμένα θέματα, και συνέλευση αντιπροσώπων των πολιτών που εκλέγεται κατά συνοικίες, για όλα τάλλα θέματα. Η δημοτική ή κοινοτική συνέλευση έχει ιδίως την αρμοδιότητα να δέχεται τη λογοδοσία και να ελέγχει το δημοτικό ή κοινοτικό συμβούλιο, να επικυρώνει τον προϋπολογισμό, τον απολογισμό και τις αποφάσεις για εκτέλεση σημαντικών έργων κοινής ωφέλειας κτλ. γ) ακόμα στους δήμους των πόλεων, όργανο της αυτοδιοίκησης είναι και η δημαρχιακή επιτροπή, που εκλέγεται ανάμεσα στους δημοτικούς συμβούλους κι επιβλέπει την όλη διοίκηση και διαχείριση του Δημάρχου.
»Όργανα εκτελεστικά είναι ο Δήμαρχος ή ο Πρόεδρος Κοινότητος. Δεν εκλέγονται απ’ ευθείας από το Λαό, αλλά έμμεσα, από το δημοτικό (κοινοτικό) συμβούλιο. Επίσης εκτελεστικά όργανα είναι οι κοινοτικές ή δημοτικές επιτροπές, οι συνοικιακές επιτροπές και οι δημοτικοί ή κοινοτικοί υπάλληλοι. Η διαχείριση της κοινοτικής ή δημοτικής περιουσίας, η δημιουργία πόρων για το Δήμο – Κοινότητα, η φροντίδα για την ανάπτυξη της οικονομίας του χωριού ή της πόλης, η εξασφάλιση και βελτίωση της υγείας, της μόρφωσης και της ηθικής ανάπτυξης του λαού, η οργάνωση υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, η οργάνωση κοινών υπηρεσιών χρησίμων στους κατοίκους χωρίς να εμποδίζεται η επαγγελματική ελευθερία, η εκλογή αγροφυλάκων, δασοφυλάκων, υδρονομέων, η οργάνωση επιχειρήσεων δημοτικών ή κοινοτικών, η θέσπιση αστυνομικών διατάξεων (αρμοδιότητα που αφαιρείται από τη Χωροφυλακή και την Αστυνομία) η διοίκηση και διαχείριση δημοσυντήρητων κοινωφελών ιδρυμάτων κτλ. είναι έργα που ανήκουν στην αυτοδιοίκηση πρώτου βαθμού.(…)
»Η ταμιακή υπηρεσία των Δήμων και Κοινοτήτων καθώς και των Επαρχιών ενεργείται από την Τράπεζα Αυτοδιοίκησης.
»Νέα διοικητική διαίρεση του Κράτους θα διαμορφώσει τις περιφέρειες της Αυτοδιοίκησης β΄ βαθμού, που θα ονομάζονται επαρχίες. Θα παρθούν υπόψη οι τοπικοί, οικονομικοί, παραγωγικοί και συγκοινωνιακοί όροι ώστε κάθε επαρχία ν’ αποτελεί μίαν οργανική ενότητα και να μπορεί ν’ αυτοδιοικείται χωρίς βλάβη των επί μέρους τμημάτων της. Ορισμένοι σημερινοί νομοί θα μπορέσουν ν’ αποτελέσουν μιαν επαρχία ο καθένας, ενώ άλλοι πρέπει να υποδιαιρεθούν σε περισσότερες επαρχίες. Η περιοχή της Παλιάς Διοίκησης Πρωτευούσης θ’ αποτελέσει κι αυτή μια μονάδα αυτοδιοίκησης β΄ βαθμού, με το όνομα της Επαρχίας ή άλλο. Οι νομοί καταργούνται.
»Όργανα της Επαρχίας που αποφασίζουν είναι α) το Επαρχιακό Συμβούλιο. Τα μέλη του είναι αιρετά κι’ ανακλητά, όπως τα μέλη των δημοτικών συμβουλίων, β) η επαρχιακή επιτροπή, που αποτελείται από το προεδρείο του επαρχιακού συμβουλίου. Εκτελεστικά όργανα είναι ο πρόεδρος του επαρχιακού συμβουλίου και οι εποχιακοί υπάλληλοι. Η διοίκηση και η διαχείριση της επαρχιακής περιουσίας και η δημιουργία πόρων της επαρχίας, τα δημόσια έργα για την ανάπτυξη των πλουτοπαραγωγικών πηγών της επαρχίας, η δημόσια υγεία, η μορφωτική και ηθική ανάπτυξη του Λαού, η οργάνωση υπηρεσιών κοινής ωφέλειας ή χρησίμων στους κατοίκους, η εποπτεία κι’ ο έλεγχος της λειτουργίας των περιφερειακών κρατικών υπηρεσιών, η καθοδήγηση των αυτοδιοικήσεων πρώτου βαθμού, η κατανομή των πιστώσεων του ειδικού Ταμείου Τοπικής Αυτοδιοίκησης (κρατικές επιχορηγήσεις) είναι τα κυριότερα έργα της επαρχιακής αυτοδιοίκησης».
«Η αυτοδιοίκηση είναι η οργανωμένη λαϊκή εξουσία που ασκείται με αιρετούς αντιπροσώπους και απ’ ευθείας με τις συνελεύσεις του Λαού για τη διοίκηση της πόλης ή του χωριού (αυτοδιοίκηση α΄ βαθμού) και της επαρχίας (αυτοδιοίκηση β΄ βαθμού).
»Αυτοδιοίκηση πρώτου βαθμού είναι ο Δήμος για τις πόλεις και η κοινότητα για τα χωριά (κάτω από 10 χιλ. κατοίκους). Μπορεί να δοθεί ενιαίο όνομα δήμος και στις κοινότητες. Όμως και στην περίπτωση αυτή, οι μεγάλοι δήμοι (των πόλεων) πρέπει νάχουν σαν ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ένα πρόσθετο όργανο, τη δημαρχιακή επιτροπή.
»Όργανα της αυτοδιοίκησης α΄ βαθμού, που αποφασίζουν, είναι α) το δημοτικό (ή κοινοτικό) συμβούλιο, που προέρχεται από άμεση εκλογή με μυστική καθολική ψηφοφορία και το πλειοψηφικό σύστημα. Τα μέλη του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου είναι πάντοτε ανακλητά β) η συνέλευση των πολιτών του δήμου ή της κοινότητας. Στους μεγάλους δήμους επειδή είναι αδύνατο να συνέλθει συνέλευση όλων των πολιτών, προβλέπεται δημοψήφισμα για ορισμένα θέματα, και συνέλευση αντιπροσώπων των πολιτών που εκλέγεται κατά συνοικίες, για όλα τάλλα θέματα. Η δημοτική ή κοινοτική συνέλευση έχει ιδίως την αρμοδιότητα να δέχεται τη λογοδοσία και να ελέγχει το δημοτικό ή κοινοτικό συμβούλιο, να επικυρώνει τον προϋπολογισμό, τον απολογισμό και τις αποφάσεις για εκτέλεση σημαντικών έργων κοινής ωφέλειας κτλ. γ) ακόμα στους δήμους των πόλεων, όργανο της αυτοδιοίκησης είναι και η δημαρχιακή επιτροπή, που εκλέγεται ανάμεσα στους δημοτικούς συμβούλους κι επιβλέπει την όλη διοίκηση και διαχείριση του Δημάρχου.
»Όργανα εκτελεστικά είναι ο Δήμαρχος ή ο Πρόεδρος Κοινότητος. Δεν εκλέγονται απ’ ευθείας από το Λαό, αλλά έμμεσα, από το δημοτικό (κοινοτικό) συμβούλιο. Επίσης εκτελεστικά όργανα είναι οι κοινοτικές ή δημοτικές επιτροπές, οι συνοικιακές επιτροπές και οι δημοτικοί ή κοινοτικοί υπάλληλοι. Η διαχείριση της κοινοτικής ή δημοτικής περιουσίας, η δημιουργία πόρων για το Δήμο – Κοινότητα, η φροντίδα για την ανάπτυξη της οικονομίας του χωριού ή της πόλης, η εξασφάλιση και βελτίωση της υγείας, της μόρφωσης και της ηθικής ανάπτυξης του λαού, η οργάνωση υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, η οργάνωση κοινών υπηρεσιών χρησίμων στους κατοίκους χωρίς να εμποδίζεται η επαγγελματική ελευθερία, η εκλογή αγροφυλάκων, δασοφυλάκων, υδρονομέων, η οργάνωση επιχειρήσεων δημοτικών ή κοινοτικών, η θέσπιση αστυνομικών διατάξεων (αρμοδιότητα που αφαιρείται από τη Χωροφυλακή και την Αστυνομία) η διοίκηση και διαχείριση δημοσυντήρητων κοινωφελών ιδρυμάτων κτλ. είναι έργα που ανήκουν στην αυτοδιοίκηση πρώτου βαθμού.(…)
»Η ταμιακή υπηρεσία των Δήμων και Κοινοτήτων καθώς και των Επαρχιών ενεργείται από την Τράπεζα Αυτοδιοίκησης.
»Νέα διοικητική διαίρεση του Κράτους θα διαμορφώσει τις περιφέρειες της Αυτοδιοίκησης β΄ βαθμού, που θα ονομάζονται επαρχίες. Θα παρθούν υπόψη οι τοπικοί, οικονομικοί, παραγωγικοί και συγκοινωνιακοί όροι ώστε κάθε επαρχία ν’ αποτελεί μίαν οργανική ενότητα και να μπορεί ν’ αυτοδιοικείται χωρίς βλάβη των επί μέρους τμημάτων της. Ορισμένοι σημερινοί νομοί θα μπορέσουν ν’ αποτελέσουν μιαν επαρχία ο καθένας, ενώ άλλοι πρέπει να υποδιαιρεθούν σε περισσότερες επαρχίες. Η περιοχή της Παλιάς Διοίκησης Πρωτευούσης θ’ αποτελέσει κι αυτή μια μονάδα αυτοδιοίκησης β΄ βαθμού, με το όνομα της Επαρχίας ή άλλο. Οι νομοί καταργούνται.
»Όργανα της Επαρχίας που αποφασίζουν είναι α) το Επαρχιακό Συμβούλιο. Τα μέλη του είναι αιρετά κι’ ανακλητά, όπως τα μέλη των δημοτικών συμβουλίων, β) η επαρχιακή επιτροπή, που αποτελείται από το προεδρείο του επαρχιακού συμβουλίου. Εκτελεστικά όργανα είναι ο πρόεδρος του επαρχιακού συμβουλίου και οι εποχιακοί υπάλληλοι. Η διοίκηση και η διαχείριση της επαρχιακής περιουσίας και η δημιουργία πόρων της επαρχίας, τα δημόσια έργα για την ανάπτυξη των πλουτοπαραγωγικών πηγών της επαρχίας, η δημόσια υγεία, η μορφωτική και ηθική ανάπτυξη του Λαού, η οργάνωση υπηρεσιών κοινής ωφέλειας ή χρησίμων στους κατοίκους, η εποπτεία κι’ ο έλεγχος της λειτουργίας των περιφερειακών κρατικών υπηρεσιών, η καθοδήγηση των αυτοδιοικήσεων πρώτου βαθμού, η κατανομή των πιστώσεων του ειδικού Ταμείου Τοπικής Αυτοδιοίκησης (κρατικές επιχορηγήσεις) είναι τα κυριότερα έργα της επαρχιακής αυτοδιοίκησης».
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου