ΑΡΘΡΟ ΔΗΜ. ΜΠΙΡΜΠΑ ΣΤΗΝ "ΑΥΓΗ"

Πολιτικά διλήμματα και επιλογές

Οι αυτοδιοικητικές εκλογές του Μαΐου θα διεξαχθούν σε κλίμα έντονης πολιτικής σύγκρουσης, ανεξαρτήτως τού αν έχουν προηγηθεί βουλευτικές εκλογές. Το στοιχείο που τις επιβαρύνει είναι η παράλληλη διεξαγωγή με τις ευρωεκλογές. Η μονιμοποίηση αυτής της κατάστασης, αν δεν ανατραπεί από μια κυβέρνηση της Aριστεράς, θα οδηγήσει διά της διολισθήσεως στη μέση ευρωπαϊκή πολιτικοαυτοδιοικητική πραγματικότητα, όπου οι περιφερειακές και τοπικές εκλογές είναι άμεσα συνδεδεμένες με την κομματική διαπάλη και αποτελούν προέκτασή της στο τοπικό επίπεδο, αλλά και πεδίο πειραματισμού μελλοντικών συμμαχιών.

Έχοντας ως προμετωπίδα μας τη διατήρηση του δημόσιου και κοινωνικού χαρακτήρα της αυτοδιοίκησης και των υπηρεσιών γενικού κοινωνικού ενδιαφέροντος, πρώτο μας στόχο αποτελεί η αντίσταση και η δημοκρατική ανατροπή των καταστροφικών μνημονιακών πολιτικών. Κεντρικοί άξονες σε αυτήν την προσπάθειά μας θα πρέπει να είναι:Με δεδομένη μια κυβέρνηση της Αριστεράς, αυτό που άμεσα θα μπορούσε να αλλάξει είναι ο εκλογικός νόμος με την καθιέρωση της απλής αναλογικής. Οφείλουμε να το συνυπολογίσουμε στην εκλογική τακτική μας, μια που θα λειτουργούσε ανατρεπτικά στις σημερινές σταθερές και θα επέβαλε μια εντελώς διαφορετική πολιτική αντιμετώπιση όλων των παραμέτρων (εμβάθυνση τοπικής δημοκρατίας, υπέρβαση δημαρχο-περιφερειαρχοκεντρικού μοντέλου, ενίσχυση δημοκρατικού και κοινωνικού ελέγχου, διαφάνεια και αντιμετώπιση φαινομένων τοπικών πελατειακών σχέσεων, διαπλοκής και διαφθοράς).

Σε προγραμματικό επίπεδο

* Η κατάργηση του "Καλλικράτη" και η αντικατάστασή του από ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ριζοσπαστικής μεταρρύθμισης του κράτους, με αποκέντρωση και αυτοδιοίκηση σε πόρους και αρμοδιότητες. Η επανεξέταση του χωροταξικού έπεται επιστημονικής τεκμηρίωσης και ανάλυσης της σημερινής κατάστασης σε ανοικτή διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες.

* Ο εκδημοκρατισμός των λειτουργιών των ΟΤΑ με την καθιέρωση της απλής αναλογικής και τη θεσμοθέτηση αντιπροσωπευτικών και αμεσοδημοκρατικών διαδικασιών σχεδιασμού και ελέγχου (συμμετοχικός προϋπολογισμός, τοπικά δημοψηφίσματα, συνελεύσεις γειτονιάς κ.λπ.).

* Η κατάθεση περιφερειακών σχεδίων παραγωγικής ανασυγκρότησης και κοινωνικής προστασίας, στήριξης της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, χρήσης μη «συμβατικών» μέτρων (τοπικό ανταλλακτικό νόμισμα, π.χ. σαν το Sardex της Σαρδηνίας κ.λπ.), καθώς και βιώσιμων τοπικών σχεδίων ανάπτυξης και κοινωνικής αλληλεγγύης. Αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε περιοχής, επιδίωξη της άμβλυνσης των ενδοπεριφερειακών και ενδοδημοτικών ανισοτήτων, με αειφόρο σχεδιασμό και λειτουργία υποδομών, δομών και υπηρεσιών (αειφόρο χωροταξικό σχεδιασμό, παραγωγή και χρήση εναλλακτικών μορφών ενέργειας, τοπικές πολιτικές εξοικονόμησης ενέργειας, βιώσιμη διαχείριση απορριμμάτων, ηλεκτρονική εξυπηρέτηση πολιτών και επιχειρήσεων -ευρυζωνικά δίκτυα, υπολογιστικό νέφος κ.λπ.).

* Η άμεση αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης και η απόπειρα εφαρμογής της αρχής «ίδια υψηλή ποιότητα δημόσιων κοινωνικών υπηρεσιών για κάθε κάτοικο σε κάθε σημείο της χώρας» πρέπει να αποτελούν τον κεντρικό μας στόχο, ιδιαίτερα δε αυτή την περίοδο, μέσα από ένα εκτατικό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, ολοκληρωμένο σχέδιο ανάπτυξης της αλληλέγγυας κοινωνικής οικονομίας, αλλά και προοδευτικό πλαίσιο άσκησης δημοσιονομικής πολιτικής σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Αυτό θα τροφοδοτήσει την απασχόληση, θα ενισχύσει την κοινωνική συνοχή, θα καταπολεμήσει φαινόμενα ξενοφοβίας και κοινωνικού αποκλεισμού και θα συμπαρασύρει στην ανάπτυξη και τον ιδιωτικό τομέα, μέσα από την κατασκευή των αναγκαίων υποδομών, δημιουργώντας παράλληλα και τα απαραίτητα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα για τη βελτίωση των προϋποθέσεων επιτυχίας επενδυτικών εγχειρημάτων που θα απαιτούν υψηλή προστιθέμενη αξία και όχι εξαθλίωση των συνθηκών εργασίας και αμοιβών. 

Σε οργανωτικό επίπεδο

* Η ανασυγκρότηση και διεύρυνση των υπαρκτών αυτοδιοικητικών μας σχημάτων και η άμεση δημιουργία νέων στις περιοχές όπου δεν έχουμε, με βάση τις προαναφερόμενες προγραμματικές προϋποθέσεις. Στόχος μας πρέπει να είναι η κάλυψη του εύρους του ΣΥΡΙΖΑ του 30% και 40% και όχι του 5%, κάτι που προϋποθέτει ανοιχτές διαδικασίες, κάλεσμα ουσιαστικής συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας και των φορέων της.

* Η αντιμετώπιση της ευχάριστα πρωτόγνωρης κατάστασης στην οποία βρισκόμαστε ως αξιωματική αντιπολίτευση και πιθανή επόμενη κυβέρνηση απαιτεί να μη λειτουργήσουμε ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ, αλλά ούτε και με το σύνδρομο του ακανθόχοιρου, «φύλακα της αριστερής επαναστατικής καθαρότητας». Η ουσιαστική συζήτηση με τις τοπικές κοινωνίες δεν ξεκινά σήμερα, προϋπάρχει στις δράσεις κοινωνικής αλληλεγγύης, στους αγώνες υπεράσπισης κοινωνικών και εργασιακών δικαιωμάτων από τον ολετήρα του Μνημονίου (της διάλυσης του ελάχιστου κοινωνικού κράτους, των απολύσεων, των περικοπών, της κοινωνικά άδικης υπερφορολόγησης, των ιδιωτικοποιήσεων και της εκποίησης), στους αγώνες υπεράσπισης και προστασίας του φυσικού πλούτου και του περιβάλλοντος.

Αυτά αποτελούν τη στέρεα βάση που μπορεί να μας επιτρέψει να ξεπεράσουμε προβλήματα επιλογής προσώπων και άλλων εμμονών, που θάλλουν πάντα στις περιόδους συγκρότησης των ψηφοδελτίων.

Σε πολιτικό επίπεδο

* Κεντρικός στόχος μας θα πρέπει να είναι η συγκρότηση ενός αντιμνημονιακού, δημοκρατικού και κοινωνικά αλληλέγγυου πόλου στην αυτοδιοίκηση, που θα επιδιώξει την ιδεολογική και πολιτική κυριαρχία και θα επιχειρεί, πέραν της συγκρότησης ενός αντιμνημονιακού μετώπου αντίστασης και ανατροπής, αυτοδιοίκησης - τοπικών κοινωνιών - εργαζομένων, και την αλλαγή της κυρίαρχης στην κοινωνία αντίληψης «ανάθεσης» και «προσωπικής τακτοποίησης». Η τρέχουσα πολυεπίπεδη, συστημική καπιταλιστική κρίση κατέδειξε σε όλους τα προβλήματα και τα αδιέξοδα αυτής της στάσης που οδηγεί στην κοινωνική συνενοχή και αδράνεια. Έχουμε καταθέσει εγκαίρως ότι στόχος μας δεν είναι να επανέλθουμε στην προηγούμενη κοινωνική, οικονομική και πολιτική πραγματικότητα, αλλά να την υπερβούμε, γιατί σ' αυτή προϋπήρχαν οι αιτίες που οδήγησαν, σε σημαντικό βαθμό, στη σημερινή τραγική πραγματικότητα. Αν δεν υπάρξουν ουσιαστικές θεσμικές και ιδιαίτερα κοινωνικές αλλαγές σε νοοτροπίες και συμπεριφορές, τα φαινόμενα της κρίσης, όταν και εάν ξεπεραστούν, θα επανέλθουν δριμύτερα.

* Οι κατατεθειμένες προτάσεις μας για συνταγματική αναθεώρηση, ριζοσπαστική μεταρρύθμιση του κράτους και της αυτοδιοίκησης, βιώσιμη παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, προδιαγράφουν τις πολιτικές επιδιώξεις μας και ορίζουν τα πεδία των συγκρούσεων και των συγκλίσεών μας. Κλειδί σ' αυτές αναδεικνύεται η ενεργός συμμετοχή των πολιτών ως δύναμη συνδιαμόρφωσης, κριτικής και ελέγχου. Οι τοπικές κοινωνίες αποτελούν το καταλληλότερο επίπεδο για να αποπειραθούμε την υλοποίησή της. Έτσι, στους δήμους οφείλουμε, με βάση τις προγραμματικές μας προτάσεις και με κριτήρια την τελική στάση απέναντι στο Μνημόνιο και τον "Καλλικράτη", την τοπική δημοκρατία και την κοινωνική αλληλεγγύη, την καταπολέμηση της ξενοφοβίας και του κοινωνικού αποκλεισμού και την υπεράσπιση του φυσικού πλούτου και του περιβάλλοντος, να προχωρήσουμε στην ευρύτερες δυνατές πολιτικές και κινηματικές συσπειρώσεις διεκδικώντας την κατάκτηση δημοτικών πλειοψηφιών, απόλυτων με το υπάρχον σύστημα ή και σχετικών με το σύστημα απλής αναλογικής αν προϋπάρξει κυβέρνηση της Αριστεράς.

* Είναι σχεδόν βέβαιο πως θα βρούμε απέναντί μας, ίσως και σε όλη τη χώρα, ένα ενιαίο μπλοκ δυνάμεων από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας, κυρίως, που εκφράζεται από τη σημερινή πλειοψηφία της ΚΕΔΕ. Ελάχιστη σημασία θα έχει το χρώμα του πρωταγωνιστή δημάρχου. Οι δυνάμεις του ΚΚΕ θα συνεχίσουν τον δρόμο της «επαναστατικής» μοναξιάς, ενώ ενδεχομένως να υπάρχουν και αξιόλογες για τα μεγέθη του χώρου καταγραφές της ΑΝΤΑΡΣΥΑ σε δήμους μεγάλων πόλεων. Διψήφιο ποσοστό, δυστυχώς, αναμένεται να διεκδικήσουν οι δυνάμεις της Χρυσής Αυγής σε αρκετά αστικά κέντρα, αξιοποιώντας τα πιο ταπεινά, φοβικά και επικίνδυνα κοινωνικά αντανακλαστικά ξενοφοβίας και συντηρητισμού σε υπαρκτά προβλήματα και δυσλειτουργίες στην κοινωνική ένταξη των μεταναστών. Μένει να δούμε αν και πώς θα επιτευχθεί στον πρώτο και δεύτερο γύρο η υποδόρια «συνομιλία» τους με ακραίες, και όχι μόνο, δυνάμεις της Ν.Δ.

* Οι δυνάμεις της ΔΗΜ.ΑΡ. και των Οικολόγων θα έχουν μάλλον μια ανοιχτή πολιτική συνεργασιών με τοπικά και προγραμματικά κριτήρια, εξετάζοντας κάθε φορά τη δυνατότητα επιρροής και καταγραφής τους. Γρίφος και πολιτικά ενδιαφέρουσα η στάση των ΑΝ.ΕΛΛ., που θα καταδείξει την ενδεχόμενη ισχύ παλαιότερων προσωπικών και ιδεολογικών επιλογών. Ιδιαίτερα δε για τη ΔΗΜ.ΑΡ., η συνέχεια ή μη της πορείας κεντρώας - κεντροαριστερής μετάλλαξής της θα κριθεί κυρίως από δύο παράγοντες: α) τη σχέση του ποσοστού συμμετοχής δυνάμεών της σε «ανεξάρτητα» (sic) σχήματα του δικομματικού μπλοκ, με το αντίστοιχο της συμμετοχής της σε σχήματα που υποστηρίζονται από τις δυνάμεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς, β) από το εύρος συμμετοχής της και το εκλογικό βάρος που θα αποτυπωθεί από αυτοδιοικητικά σχήματα που θα υιοθετούν την τεχνοκρατική, εκσυγχρονιστική λογική της κίνησης των 5 (δήμαρχοι Αθηναίων, Θεσσαλονίκης, Πατρέων, Ιωαννιτών, Βόλου), ιεράρχησης ως κεντρικού προβλήματος, υπάρχουσες θεσμικές στρεβλώσεις και φαινόμενα κομματικοπελατειακής διαπλοκής .

* Η κατ' εξοχήν πολιτική και επικοινωνιακή σύγκρουση, ανεξάρτητα από το αν θα έχουν πραγματοποιηθεί πριν εκλογές, θα δοθεί στις περιφέρειες. Παρά τη σχετική αυτονομία τους, αλλά και του αντικειμενικά μικρού, λόγω Μνημονίου και κρίσης, ρόλου τους στην ανάπτυξη, οφείλουμε να επιδιώξουμε να αποτελέσουν (ιδιαίτερα αν δεν έχουν γίνει εκλογές) το κύριο πεδίο των προγραμματικών μας συγκρούσεων, της ολοκληρωμένης ανάδειξης της εναλλακτικής κυβερνητικής μας πρότασης σε περιφερειακό επίπεδο. Αν και εδώ υπάρξει η αναμενόμενη με τα σημερινά δεδομένα συνεργασία Νέας Δημοκρατίας - ΠΑΣΟΚ, και ιδιαίτερα στις δύο μητροπολιτικές περιφέρειες, είναι σχεδόν βέβαιο ότι αυτή θα εκφραστεί και στις επόμενες βουλευτικές εκλογές. Η στάση των υπόλοιπων κομμάτων θα εκφραστεί κυρίως με την αυτόνομη κάθοδο και καταγραφή ποσοστού για ΚΚΕ - ΑΝΤΑΡΣΥΑ - Χρυσή Αυγή, ενώ η στάση της ΔΗΜ.ΑΡ., των Οικολόγων και των ΑΝ.ΕΛΛ. θα προδιαγράψει σε μεγάλο βαθμό τα πεδία μελλοντικών, άμεσων ή έμμεσων, συνεργασιών.

* Δεν αποκλείεται, βέβαια, να δούμε και ταυτόχρονες τετραπλές εκλογές, στη λογική «μια που βρήκαμε κάλπες», «για λόγους οικονομίας» κ.λπ., παρά τα προβαλλόμενα «ασύμβατα» εκλογών και προεδρίας Ε.Ε. (έχει συμβεί άλλωστε και σε άλλες περιπτώσεις). Αυτή η τελευταία περίπτωση των τετραπλών (σε δύο μέρες λένε οι εισηγητές τους) θα απογειώσει την κομματική σύγκρουση και θα περιπλέξει τις εκλογικές συμπεριφορές με αβέβαια αποτελέσματα, υποβαθμίζοντας εντελώς τον αυτοδιοικητικό χαρακτήρα των εκλογών. Ουδείς μπορεί από σήμερα να γνωρίζει πού και πώς θα διοχετευθεί πολιτικά η οργή της κοινωνίας στις εφαρμοζόμενες μνημονιακές πολιτικές: στις βουλευτικές, στις ευρωεκλογές, στις αυτοδιοικητικές εκλογές. Πολλά θα εξαρτηθούν από το κλίμα ξενοφοβίας, τρόμου και ανασφάλειας για κοινωνικά και ενδεχομένως εθνικά ζητήματα που θα προσπαθήσουν να επιβάλουν οι κυρίαρχες δυνάμεις και τα καθεστωτικά ΜΜΕ, αλλά βέβαια και από την ετοιμότητα και την προετοιμασία μας, σε κάθε επίπεδο, με επίλυση των εσωτερικών μας εκκρεμοτήτων όσο το δυνατόν γρηγορότερα ώστε να υπάρξει άμεση, δυναμική, σαφής και ενιαία παρουσία μας στην κοινωνία.

* Η έγκαιρη ανασυγκρότηση ή συγκρότηση με τους όρους που προαναφέραμε και οι ανοιχτές δημόσιες παρεμβάσεις των αυτοδιοικητικών μας σχημάτων θα κρίνουν εν πολλοίς το αποτέλεσμα. Καθοριστικό ρόλο θα παίξει και η επιτυχής πολιτικά αντιμετώπιση του υφέρποντος ξενοφοβικού κοινωνικού συντηρητισμού. Απαιτείται ανυποχώρητη μεν, αλλά εύληπτη και κατανοητή προβολή των θέσεων μας, σφαιρική και όχι αφοριστική προσέγγιση του φαινομένου. Είναι στο χέρι μας οι αυτοδιοικητικές εκλογές, περιφερειακές και τοπικές, να είναι είτε η τελική στροφή για την ανατροπή των Μνημονίων είτε η ταφόπετρα των σεναρίων για «παρένθεση ΣΥΡΙΖΑ».

* Ο Δημήτρης Μπίρμπας είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ, Τμήμα Αυτοδιοίκησης