ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ

Εισαγωγικά

Στη συζήτηση/διαβούλευση για τη διαμόρφωση του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ στο σκέλος της Αγροτικής Πολιτικής, το Τμήμα Αυτοδιοίκησης μπορεί να εισφέρει λίγα ως προς το ερώτημα «τι θα κάνουμε» και περισσότερα ως προς το «πώς θα το κάνουμε».

Ως γνωστόν, η Αυτοδιοίκηση σήμερα, κυρίως οι αιρετές Περιφέρειες, ασκεί αρμοδιότητες σχετικά με την αγροτική ανάπτυξη, οι οποίες όμως είναι σε μεγάλο βαθμό γραφειοκρατικές και απλώς εκτελεστικές των κεντρικών εθνικών και ευρωπαϊκών κατευθύνσεων. Παράλληλα, έχοντας αρμοδιότητες (κατά κύριο λόγο γνωμοδοτικές) σε μία σειρά ζητημάτων που σχετίζονται άμεσα με την αγροτική παραγωγή, όπως λ.χ. η διαχείριση των υδατικών πόρων, ο χωροταξικός σχεδιασμός κ.λπ., οι αποφάσεις και οι σχεδιασμοί που γίνονται στο επίπεδο της Αυτοδιοίκησης μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά ή να συμβάλλουν θετικά στην πορεία της αγροτικής παραγωγής.

Με αυτή την αφετηρία και έχοντας υπόψη την εναλλακτική πρόταση την οποία έχει διαμορφώσει σχετικά με τη συγκρότηση, τη λειτουργία και το ρόλο των Δήμων και των Περιφερειών, το Τμήμα Αυτοδιοίκησης θα προσπαθήσει να συμβάλλει στην εμβάθυνση και εξειδίκευση του αγροτικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, εισφέροντας τέσσερις διαστάσεις :

Α. Η διάσταση των αρμοδιοτήτων

Πάγια θέση της Αριστεράς και συνολικά των προοδευτικών πολιτών, αλλά και ρητή συνταγματική επιταγή αποτελεί η ανάθεση των τοπικών υποθέσεων στους αντίστοιχους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, η άσκηση δηλαδή κάθε αρμοδιότητας στο εγγύτερο δυνατό προς τους πολίτες επίπεδο.

Με την έννοια αυτή, και στο πλαίσιο του αιτήματος για έναν Δημοκρατικό Αναπτυξιακό Σχεδιασμό σε επίπεδο Περιφέρειας και Δήμου, εκτός της αναφοράς μας στη χάραξη μίας εθνικής αγροτικής πολιτικής, θα πρέπει να μιλήσουμε και να σχεδιάσουμε εξίσου την Περιφερειακή και την Τοπική Αγροτική μας πολιτική σε κάθε περιοχή.

Με τον τρόπο αυτό, οι Περιφέρειες και (δευτερευόντως) οι Δήμοι θα παίζουν ουσιαστικό ρόλο στην εξειδίκευση των κεντρικών κατευθύνσεων της Εθνικής Αγροτικής Πολιτικής, ιδιαίτερα δε στη χάραξη των κλαδικών πολιτικών ανά καλλιέργεια.

Β. Η χωρική διάσταση

Σε σχέση με τη χωρική διάσταση των σχέσεων Αγροτικής Παραγωγής και Αυτοδιοίκησης, θα πρέπει να επισημανθούν δύο σημεία :

1. Η ανάγκη μίας συνολικής πολιτικής για τον ύπαιθρο χώρο

Αναφερόμενοι στο πρόγραμμά μας για την αγροτική οικονομία, θα πρέπει να θέσουμε εξαρχής και με ιδιαίτερη έμφαση το γεγονός ότι σχεδιάζουμε συνολικά για τον ύπαιθρο χώρο και ό,τι αυτό σημαίνει όχι μόνο για το καθ’ αυτό οικονομικό κομμάτι της γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής, αλλά συνολικά για τη ζωή των κατοίκων της υπαίθρου, που απασχολούνται άμεσα ή έμμεσα στην αγροτική παραγωγή.

Στο σημείο αυτό, ο ρόλος που μπορούν και πρέπει – με βάση τη δική μας αντίληψη – να παίξουν οι Δήμοι και οι Περιφέρειες είναι εξαιρετικά σημαντικός, σε ζητήματα όπως η περιβαλλοντική προστασία, η παιδεία, η υγεία, οι υποδομές (οδικό δίκτυο, συγκοινωνίες-μεταφορές), ο πολιτισμός κ.λπ.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι το στοίχημα του να μείνουν ή να επιστρέψουν οι νέοι κυρίως άνθρωποι στην ύπαιθρο προϋποθέτει μία συνολική αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στην ύπαιθρο, την πρόσβαση σε ένα πλήθος υπηρεσιών και υποδομών, και δεν αρκεί απλώς η εξασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας των καλλιεργειών.

2. Οι νέοι «καλλικρατικοί» Δήμοι

Ένα βασικό χαρακτηριστικό της χωροταξικής διάρθρωσης των Δήμων που διαμόρφωσε ο «Καλλικράτης» είναι η δημιουργία πολύ μεγάλων σε έκταση και πληθυσμό Δήμων, εσωτερικά ανομοιογενών, εξαιτίας του ότι επιλέχθηκαν αμιγώς πληθυσμιακά και ελάχιστα λειτουργικά κριτήρια, όπως λ.χ. οι γεωμορφολογικές, συγκοινωνιακές, παραγωγικές, κοινωνικές, ιστορικές, πολιτισμικές κ.λπ. ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής.

Η χάραξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν Δήμοι πολλών ταχυτήτων, αλλά και με πολλές ταχύτητες στο εσωτερικό τους, αφού υπάρχουν αμιγώς αγροτικοί Δήμοι, χωρίς καμία σύνδεση με αστικό κέντρο, αστικοί κατά κύριο λόγο Δήμοι, στους οποίους προσαρτήθηκε και μία μικρή αγροτική περιοχή, που παραμένει στο περιθώριο της ζωής και του ενδιαφέροντος του Δήμου κ.ο.κ.

Επομένως, η εξυπηρέτηση των αναγκών της αγροτικής ανάπτυξης, αλλά και συνολικότερα με βάση όσα προεκτέθηκαν της στρατηγικής μας για τον ύπαιθρο χώρο, θα πρέπει να είναι ένα από τα λειτουργικά κριτήρια, βάσει των οποίων έχουμε δεσμευτεί ως ΣΥΡΙΖΑ ότι θα επανεξετάσουμε τη χωροταξία των Δήμων.

Σε κάθε πάντως περίπτωση, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τις αυξημένες ανάγκες σε υποδομές κ.λπ. που προκύπτουν από τη διαμόρφωση Δήμων εντός των οποίων θα συνυπάρχουν αστικά κέντρα και αγροτικές περιοχές.

Γ. Η θεσμική διάσταση

Όπως επισημαίνεται, και σωστά, από το Τμήμα Αγροτικής Πολιτικής, ένα από τα μεγάλα ελλείμματα στον αγροτικό χώρο αφορά την εκπροσώπηση των αγροτών και την ανάγκη αναβάθμισης της οργάνωσης, της λειτουργίας και του ρόλου των αγροτικών οργανώσεων.

Στην κατεύθυνση αυτή, θα μπορούσε να συμβάλλει η υλοποίηση της πρότασης του Τμήματος Αυτοδιοίκησης σχετικά με τη θεσμική διάρθρωση των Δήμων και των Περιφερειών.

Συγκεκριμένα, στην πρότασή μας για έναν «αντι-Καλλικράτη», εντάσσεται και η αντικατάσταση της σημερινής («διακοσμητικής» σε μεγάλο βαθμό) Δημοτικής και Περιφερειακής Επιτροπής Διαβούλευσης από μία Μόνιμη Κοινωνική Επιτροπή σε κάθε Δήμο/Περιφέρεια. Η Επιτροπή αυτή θα περιλαμβάνει εκπροσώπους όλων των κοινωνικών και παραγωγικών φορέων της περιοχής και θα έχει αναβαθμισμένες αρμοδιότητες στη χάραξη της περιφερειακής και τοπικής αναπτυξιακής πολιτικής.

Επομένως, η σταθερή και αναβαθμισμένη συμμετοχή των εκπροσώπων των αγροτικών οργανώσεων σε μία τέτοια επιτροπή, θα συμβάλλει και στη συνολική αναδιάρθρωση και αναβάθμιση των οργανώσεων αυτών, στη διαμόρφωση νέων υποκειμένων στον αγροτικό χώρο.

Δ. Η καθ’ αυτό οικονομική διάσταση

Ένα τελευταίο στοιχείο, το οποίο συνήθως λανθάνει των αναλύσεών μας,  έχει να κάνει με τον ουσιαστικό ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι ΟΤΑ, κυρίως οι Δήμοι, στη διαμόρφωση της αγοράς των αγροτικών προϊόντων.

Συγκεκριμένα, με δεδομένο ότι δική μας θέση και επιδίωξη είναι η Αυτοδιοίκηση να δημιουργήσει ένα εκτεταμένο πλέγμα κοινωνικών υπηρεσιών και δομών κοινωνικής αλληλεγγύης, στις οποίες εκτός των άλλων θα παρέχεται και σίτιση των ανθρώπων που το έχουν ανάγκη, καθώς και άλλες παράλληλες δράσεις που αφορούν τη διατροφή του πληθυσμού (λ.χ. στα σχολεία κ.λπ.), η Αυτοδιοίκηση αναδεικνύεται εν δυνάμει σε έναν από τους μεγάλους καταναλωτές των παραγόμενων αγροτικών προϊόντων (όπως και άλλες κρατικές/δημόσιες δομές, όπως λ.χ. τα Νοσοκομεία).

Επομένως, μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των τιμών των αγροτικών προϊόντων ή στην κατεύθυνση της παραγωγής προς προϊόντα συγκεκριμένων ποιοτικών και λοιπών προδιαγραφών, κάτι που οι μεμονωμένοι καταναλωτές αδυνατούν να κάνουν, παρά μόνο μέσω καταναλωτικών συνεταιρισμών ή κινημάτων χωρίς μεσάζοντες. Άρα, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας, ως ένα χρήσιμο εργαλείο, τις προμήθειες των ΟΤΑ.